Endüstri 4.0 mı, Toplum 5.0 mı?
Türkiye’de belki de son yıllarda sanayi gündeminde sık sık ele alınan kavramların başında Almanya’nın dijital dönüşüm planı olan Endüstri 4.0, yani 4. Sanayi Devrimi gelmektedir. Ancak teknolojik ve toplumsal dönüşümün getireceği değişimler dünyada ve Türkiye’de yeterince ele alınıp değerlendirilememiştir. Bu yazıda yeni endüstrileşme hamlesi ve bu hamlenin toplum üzerinde yaratacağı etkileri içine alan, çoğumuzun belki de ilk kez duyacağı yepyeni bir kavram ve aynı zamanda bir devrim ve Japonya’nın dijital dönüşüm planı olan Toplum 5.0’dan bahsedilecektir.
Toplum 5.0
Japonya hükümeti, Almanya’nın öncülük ettiği 4. Endüstri Devrimi’ni diğer bir ifadeyle Endüstri 4.0’ı ve kapsamını daha da ileriye taşıyarak 2015 yılında 5. Bilim ve Teknoloji Temel Planı ile “Toplum 5.0” İngilizce ifadeyle “Society 5.0” programını başlatarak yeni bir sanayi devriminin kapılarını aralamıştır. Bu devrim, sadece ekonomiyi desteklemekle kalmıyor aynı zamanda Japon halkı için dijitalleşmenin getirdiği ya da getireceği pozitif ve negatif etkiler üzerine de odaklanıyor.
Diğer Devletlerde Durum
Bu program dijital gelişmelerin yaşandığı bazı alanlarda Japonya’nın diğer ülkelere göre geri kaldığı gerçeği üzerine inşa edilmiştir. Almanya’nın “Endüstri 4.0” projesi, Estonya’da “e-Estonya” programı ya da Singapur’da “Akıllı Ulus” programı Japonya’da önceden mevcut değildi. Benzer şekilde, Amerika Birleşik Devletleri’nde General Electric firması tarafından başlatılan “Endüstriyel İnternet” projesi Japonya’da ele alınıp değerlendirilmemişti. Bu durum artık değişiyor.
Toplum 5.0, Endüstri 4.0 gibi makinelere değil insanlara odaklanıyor.
Diğer ülkelerin aksine Japonya sanayi ya da yönetim gibi alanlarla kendini sınırlamıyor. Hükümet, “Toplum 5.0” olarak adlandırılan program ile sadece şirketlerin içinde olduğu değil, aynı zamanda bireylerin ve toplumun yaşamını da içine alan yeni ve süper akıllı bir toplum hedefliyor.
Programın Başlangıç Noktası
Özellikle yaşlı nüfus, kirlilik ve doğal felaketler gibi sorunlardır. Bu problem alanlarının her biri için Toplum 5.0 azaltıcı yönde ya da bu sorunları ortadan kaldıran yaklaşımlar içermektedir. Bu yaklaşımlar, Japonya’nın en önemli ticaret federasyonu Keidanren’in “beş duvarın yıkılması” olarak adlandırdığı bir pozisyon belgesini gerekli kılacaktır.
Beş Duvar
Pozisyon belgesiyle, örgüt dijital arenada ülkenin gelişiminin önündeki en büyük beş engele işaret etmektedir. Örneğin, bu duvarlardan biri olan “yönetim duvarı” ortak strateji belirlenerek ve inovatif şirketlere devlet desteği sağlanarak yıkılacaktır. “Hukuk sistemi duvarı” ise dijitalleşen dünyanın yeni koşulları dikkate alındığından yargı tarafından müdahaleye açık alan teşkil edecektir.
Keidanren, her toplumsal alan ve yaş grubundaki insanları dahil ederek azalan bir işgücü sorununu diğer bir ifadeyle “insan kaynakları duvarı”nı da inovasyon kültürüyle ve eğitimle birlikte aşmak istiyor. Bu sorun alanına yakından bağlı olan ve Toplum 5.0 yolundaki beşinci engel ise “toplumsal kabul” dür. Ortak ve ulusal bir vizyon ile insanlarla makineler arasındaki etkileşimin daha fazla statü kazanması ve dijitalleşmenin ahlaki, etik ve ekonomik yönlerinin toplumda bir bütün olarak içselleştirilmesi amaçlanmaktadır.
En önemli bu beş engel grubunun üstesinden gelebilmek için federasyon, ekonominin kendi iç dinamiğince belirlenen çeşitli önlemler ileri sürmektedir. Bu önlemler çalışma metotlarını ve mobil çalışmayı destekleyen çalışma koşullarını içeren bir yapısal reformu bünyesinde barındırmaktadır.
Sonuç itibariyle,
Almanya’nın öncülük ettiği Endüstri 4.0’dan daha öte Japonya’nın öncülük ettiği Toplum 5.0, yeni nesil endüstrileşmeyle birlikte endüstrileşmenin yaratacağı toplumsal etkileri de dikkate alan bir program ve kavramdır. Diğer bir deyişle, Toplum 5.0 programı ya da devrimi sadece teknolojinin gücünü artırmayı değil aynı zamanda yaşam kalitesini de artırmayı amaçlamaktadır. Bu program aynı zamanda son zamanlara kadar geçerli olan bilgi toplumundan süper akıllı topluma geçişi de başlatmıştır. Bu bağlamda öncelikle mevcut durum analizi yapılarak, diğer bir deyişle ülke gerçekleri dikkate alınarak ve her iki devrim derinlemesine değerlendirilerek ülkemizin yol haritası çizilmeli ve her iki devrimden biri seçilmelidir. Seçilen devrimin bileşenlerine yönelik ise çok yönlü ve çok paydaşlı olarak kapasite inşa edilmesine ivedilikle başlanmalıdır. Ancak kesin olan şu var ki ister Endüstri 4.0 olsun isterse Toplum 5.0, her iki devrimin temelinde ve çıkış noktasında üretim süreçlerini ve üretimi akıllı hale getiren yapay zeka ve yapay zeka teknolojileri yatmaktadır. Faydalı olması ve farkındalık oluşturması dileğiyle…
Alıntı; Tevfik BULUT
Linkler
Endüstri 4.0 Avrupa ve Toplum 5.0 Japonya Endüstri Devrimleri
Çalışma hayatı le ilgili diğer yazılar